domingo, 14 de novembro de 2010

Aranés y gallego-asturiano: a construcción d'un proxecto d'oficialidá.


Escudo de Cataluña, sacao de Falar y Lleer


Escudo del Valle d'Arán, sacao da Wikipedia


El occitano, ou aranés é llingua oficial, xunto col catalán y el castellano nel Valle d'Arán (Lleida), peró a partir del 22 de Setembre d'este ano é tamén llingua oficial en toda Cataluña. Además será a llingua preferencial nel Valle d'Arán, lo que quer dicir que nel Valle d'Arán a llingua na qu'as institucióis han d'espresarse (por defecto) é el occitano.

Cataluña é úa Comunidá Autónoma del Estao español con más de 7 mill. d'habitantes, na que conviven tres llinguas oficiales, dúas autóctonas (que naceron na propia Cataluña), el catalán y el occitano, y úa alóctona (que veu de fora), el castellano. Además úa das súas llinguas autóctonas é a llingua falada en case toda Cataluña, mentres qu'el occitano en Cataluña fálase únicamente nel Valle d'Arán (que tén 10.295 habitantes).



Foto: Lletreiros en aranés (Wikipedia)


Nese sentido se poden fer certos paralelismos con Asturias, se ben hai que salvar certas distancias, xa que frente a os 7 mill. d'habitantes de a Comunidá Autónoma catalana, Asturias supera por pouco el millón d'habitantes. Peró tamén en Asturias conviven tres llinguas, dúas autóctonas (el asturiano y el gallego-asturiano) y úa alóctona (el castellano), anque al contrario de lo que pasa en Cataluña sólo el castellano é oficial.

Como en Cataluña, úa das llinguas é a propia da mayor parte del territorio, el asturiano, mentres qu'el gallego-asturiano fálase namás nun pequeno requeixo d'Asturias, que s'aveza a chamar Eo-Navia (ou Navia-Eo). Nel Eo-Navia viven alrededor d'úas 40.000 personas. Neste sentido tamén hai que marcar úa diferencia entre el Eo-Navia y el Valle d'Arán, pos mentres a población aranesa supón aprosimadamente un 0,14% del total da población catalana, a población eonaviega supón un 4% da población asturiana.



Tanto el gallego-asturiano como el occitano son llinguas eminentemente rurales, mentres qu'el catalán y el asturiano se falan tanto nel campo como na ciudá (se ben nel caso del asturiano el castellano coméu muito terrén nas principales ciudades).

Nas escolas del Valle d'Arán conviven el castellano, el catalán y el occitano, mentres que nas del resto de Cataluña conviven el catalán y el castellano, nun habendo inda presencia da llingua occitana fora del Valle d'Arán. Nas escolas del Eo-Navia conviven el gallego-asturiano y el castellano, peró non el asturiano. Y nas del resto d'Asturias conviven el asturiano y el castellano, peró non el gallego-asturiano. Hai úa diferencia fonda, xa qu'en Cataluña el catalán y el occitano prantíanse como llinguas de comunicación, llinguas vehiculares. Esto é, un neno catalán pode ir a clase de Matemáticas en catalán. En Asturias a presencia das asignaturas de Llingua Asturiana y de Gallego-Asturiano é anecdótica, y nun se dá en todas as escolas, polo qu'a convivencia llingüística nas escolas d'Asturias é muito más úa teoría qu'úa práctica.



Foto: Xa son muitos os conceyos d'Asturias qu'oficializaron a toponimia tradicional. Foto de A Estela.


Foto: En Asturias inda hai conflictos toponímicos. Xarrio (Cuaña), foto propia.


En Asturias el conflicto llingüístico pol qu'os deretos dos falantes de gallego-asturiano y d'asturiano se ven mermados respecto a os deretos dos falantes de castellano parece llonxe de solucionarse, y a demanda da oficialidá das llinguas propias tén xa más de 30 anos.

Condo as personas que demandamos a oficialidá y el cumprimento dos deretos llingüísticos dos asturianos y as asturianas femos un análisis da situación, nun podemos evitar caer na cunta de qu'el tratamento da oficialidá complícase cua esistencia de dúas llinguas autóctonas. El feito de qu'el asturiano seña a llingua propia da mayor parte del territorio, y el gallego-asturiano seña a llingua propia d'úa quinta parte del territorio (úa quinta parte qu'alberga namás al 4% da población) fainos plantiar que se alcanzamos a ver oficializadas as nosas llinguas a xestión de dúas realidades llingüísticas distintas pode ser compricada.

Mentres dalgús demandan a oficialidá del asturiano pra todo el territorio d'Asturias y la del gallego-asturiano namás que pral Eo-Navia (conxuntamente col asturiano), outros demandan qu'el asturiano seña oficial nel sou territorio y el gallego-asturiano nel sou. Esta última visión aporta un problema estra, y é qu'al supuer os eonaviegos namás qu'un 4% da población, el desconocemento da llingua asturiana iba ser un perxuicio mui grande pra trabayar fora del Eo-Navia, nel resto d'Asturias. Y é que, como é evidente, el funcionariao sitúase case todo nel Centro d'Asturias (especialmente na capital).

Este modelo d'oficialidá, na que cada llingua é oficial unde se fala, peró non nel resto da Comunidá, é el que se ven promocionando dende Navarra, unde el vasco goza de certa protección namás que nel norte da Comunidá, peró non nel sur castellano falante (el castellano é oficial tamén nel norte porque é oficial en todo el Estao). Esto supón úa auténtica desconexón administrativa y cultural entre el norte y el sur de Navarra.

En cambeo, el modelo catalán, é el de dúas llinguas oficiales en todo el territorio de Cataluña, y cada úa d'ellas preferencial nel sou dominio. D'este xeito asegúrase el dereto de todos os ciudadanos cataláis a usar a súa llingua (seña el catalán ou el aranés) indistintamente del llugar de Cataluña nel que d'atopen, peró por outro llao nel Valle d'Arán nun se vei promocionar el uso del catalán (lo que feiría que se correra el resgo de qu'el occitano fora sustituído pol catalán), sinón el occitano; y como é evidente nun vas atopar lletreiros en occitano en Barcelona.

Este modelo acoxa un pouco, pos asegura el aprendemento de catalán nel Valle d'Arán peró non el d'occitano nel resto de Cataluña, peró a grandes rasgos é el que podíamos usar en Asturias.

Nun é realmente un invento catalán, pos se nos paramos a pensar é el modelo canadiense, unde coesisten el francés y el inglés, y todos os canadienses acaban conocendo as dúas llinguas, peró cada cuál se promociona nel sou sito.

El movemento de reivindicación llingüística en Asturias tende a nun entrar na polémica da división llingüística que se dá nesta Comunidá. Tanto é asina que muitas veces elúdese debatir sobre a presencia das distintas variedades dialectales del asturiano, a pesar de qu'é un debate que, sobre todo dende os conceyos del Occidente que falan asturiano (éste é un debate, en principio, ayén al gallego-asturiano), se intenta forzar continuamente.

Evadir el debate da diversidá llingüística en Asturias por nun crear divisióis nin fisuras nel movemento de reivindicación llingüística é úa actitú realmente desaconseyable, por nun dicir irresponsable dafeito. Condo úa comunidá llingüística (neste caso dúas, as comunidades de falantes d'asturiano y de gallego-asturiano) reclama a oficialidá y el reconocemento das súas llinguas, tén que ter un discurso de cómo apricar esa oficialidá y esas políticas llingüísticas. Y el discurso nun se pode quedar no inmediato, senón que tén que trascender hasta constituir un discurso pensao pra ser válido a llargo prazo.

É a forma de qu'a oficialidá deixe de ser un lema pra convertirse nun proxecto político.

terça-feira, 9 de novembro de 2010

¡Esta terra é saharaui!


Imaxe da páxina da Universidá de Cantabria (www.unican.es)



España reclama como propio el territorio del Sáhara Occidental en 1884, y en 1900 é condo delimita con Francia os territorios d'esa rexón noroccidental d'África, anque el poder español nun se feirá efectivo hasta muito más tarde.

En 1970 Marrocos y Mauritania xa manifestan un interés aberto d'anesionarse el Sáhara Occidental, y xa a finales da década dos 60 aparecerá el Movemento de Lliberación del Sáhara (Harakat Tahrir, en árabe), que será el xerme del Frente Polisario. El Movemento de Lliberación del Sáhara nace pra reivindicar un Estao saharaui independente d'España, de feito as primeras accióis del Movemento de Lliberación del Sáhara foron contra el Estao español, y as súas primeras represióis veron tamén del Estao español, como pasóu cua manifestación del 17 de xunio de 1970 nel Aaiún, reprimida brutalmente pola Llexón española unde según fontes tanto saharauis como marroquís ou mauritanas houbo entre once y trenta mortos y decenas d'heridos (ver http://es.wikipedia.org/wiki/Bassiri), anque según as fontes españolas foron dous os mortos. Foi a reiz d'esos acontecementos qu'as autoridades españolas torturaron y mataron al líder saharaui Mohamed Sidi Brahim Basir, Basiri.

Hoi, 40 anos despós, a histoira del Sáhara Occidental cambia (parcialmente) de protagonistas, peró é la mesma. As fontes marroquís falan de cinco xendarmes marroquís y un activista saharaui mortos nos últimos acontecementos del Aaiún, anque os medios de comunicación internacionales nun poden entrar nos campamentos instalaos ás aforas da capital (de iure, porque mentres El Aaiún tea ocupao por Marrocos a capital de facto é Bir Lehlu).

Ante a posible, peró inda desconocida (debido al bloqueo informativo) matanza nel Sáhara Occidental, as Nacióis Unidas fain un chamamento pra que nun haxa violencia. As mesmas Nacióis Unidas qu'a finales dos 60 instaron a os Estaos europeos a descolonizar os territorios africanos y, consecuentemente, intaron a España a descolonizar el Sáhara Occidental. As mesmas Nacióis Unidas que crearon a Misión das Nacióis Unidas pral Referéndum nel Sáhara Occidental (MINURSO) que tía que celebrarse nel ano 1992 y que nun chegóu a celebrarse. Esas mesmas Nacióis Unidas nun tein el valor suficiente pra condenar al Reino de Marrocos y impuerye sancióis económicas por invadir a República vecía, y se limitan a pidir que nun haxa violencia, equiparando, implícitamente, a violencia del Exército invasor y os colonos cola posibilidá de qu'el poblo invadido exerza úa resistencia armada.

Úa resistencia armada tanto nos territorios lliberaos como nos territorios ocupaos del Sáhara Occidental nun sólo nun é de ningúa forma condenable, senón que debe de ser apoyado pol Reino d'España, antigua potencia colonial que deixóu el proceso de descolonización inconcluso. Antigua potencia colonial que tén úa ambigüedá incomprensible, por nin reconoce á República Árabe Saharaui Democrática (RASD), nin reconoce abertamente qu'ese territorio é marroquí nin reivindica a súa españolidá. De feito cabería entender qu'hasta qu'el proceso de descolonización del Sáhara Occidental nun termine, debe interpretarse qu'ese territorio sigue formando parte del Reino d'España.

A responsabilidá del Estao español pra col Sáhara Occidental nun é úa custión de solidaridá, nin muito menos de caridá, é úa custión de mera responsabilidá política. España, como antigua potencia colonial, tén el obrigación (tanto moral como llegal) de concluir el proceso descolonizador, proceso que tén que pasar, inevitablemente, pol referéndum nel Sáhara Occidental. Y nese proceso España tén que xugar un papel fundamental, España tén qu'esixir al Reino de Marrocos qu'ese referéndum se faiga cuanto primeiro. Por outra banda, España debe reconocer á RASD (cousa qu'inda nun fexo) y esixir ás Nacióis Unidas que faiga lo preciso pra qu'el referéndum culmine.

Condo un Goberno nun permite qu'os medios de comunicación internacionales se faigan eco del que ta pasando, xa sabemos todos por qué é, xa sabemos qu'os Deretos Humanos tán incumpríndose dafeito.

Peró como vimos nel caso de Basiri, y en muitos outros casos dentro da propia Península Ibérica, nun parece que pral Reino d'España este tipo d'actuacióis contra os deretos Humanos señan condenables.

Se a Primeira Guerra del Golfo tuvo llugar porque Iraq invadíu Kuwait, ¿qué pasa que nun hai reaccióis contra a invasión del Sáhara Occidental que dende 1975 efectúa el Reino de Marrocos? Xinxellamente é incomprensible que tando sitiada a capital d'un país ocupao, nun haxa ningún tipo de condena REAL contra os ocupantes.

Dende aquí, el meu humilde apoyo á RASD, al Frente Polisario y al poblo saharaui.


domingo, 7 de novembro de 2010

Andreu Nin mira pasar l'augua del rigu Moskva.



L'home mira pela ventana
cómo la ciudá vei diliéndose na nueche
nuna harmonía repitida.
Y mira un rigu puercu
que nesti iviernu yá tardíu
dexa baxo les pontes
cachos de xelu gris.
Una vieya y escrita
metáfora de la vida,
piensa,
como l'augua fendiendo la tierra
o una metáfora de la revolución
como l'augua enchendo
siempre'l mesmu rigu.
Ye una ventana
d'una habitación d'hotel
- Hotel Lux, Avenida Tuerskaia-
inhóspita, desarmada
como toles habitaciones d'hotel
d'una Europa rota
onde repítense homes convocando
les pallabres ingrientes de la revuelta.
Y pela mesma ventana
l'home ve una tabierna del Vendrell
travesada poI aire del monte
travesada poles voces de los compañeros
cuando nes meses asperen pan y vino
y ayena al mundu
una rapaza regala la so risa
ayena tamién a les banderes
qu'abandonen les places de Moscú
y pasen pela Avenida Tuerskaia
baxo la ventana pela qu'un home
mira l'aire llimpio del Vendrell
más alIó de les augües puerques
del rigu Moskva.




(Inaciu Llope, del poemariu El combate melancólicu)

http://www.fan-asturies.org/?q=node/44

sábado, 6 de novembro de 2010

Preposiciones deshonestas, Claudio Castillo.

Te haría preposiciones honestas: A ti, ante ti, de ti, desde ti, hacia ti,hasta ti, para ti, por ti. Pero sobre todo, te haría preposiciones dehonestas: Contra ti, en ti, entre ti, y, por qué no, tras de ti.

Claudio Castillo Díaz, "Preposiciones deshonestas", El Espinete, nº 20, Outubre de 2009

quarta-feira, 3 de novembro de 2010

Correr hacia nayundes.


Deixa, nun ye deas más voltas, lo mires como lo mires el final vei ser el mesmo. Y pra eso dá igual que señas rico, probe, búa ou mala persona. El final de todas as vidas é sempre el mesmo: a morte.

Y nun importa cómo queras tapar esa realidá, ta ei. Penso que de seren inmortales probablemente nun ye taríamos buscando todo el día sentido a nosa vida. A nosa vida sería, por sempre, y eso abondaría. Pero como sabemos qu'a nosa vida é, peró mañá vei deixar de ser (a única verdá inexorable), intentamos buscarye un sentido pra consolarnos da morte que ta por chegar.

Sei que pode parecer raro pra daquén da mía edá, peró penso muito na morte. Ou miyor dito, penso muito na mía morte. Ou miyor dito, penso muito nel día da mía morte. Ese día último da vida qu'ha de dotar de sentido (ou de sinsentido) todos os días anteriores.

Y non, nun é un pensamento macabro, nin sinistro, nin me tou fendo mod por tempos. É simplemente que ta ei, y nun pensar nello nun vei fer que nun tea ei (nese sentido a morte é igual de puñetera qu'a vida, y mesmo qu'os políticos).

Y teño esta visión, eu, veyo, mui mui veyo (que lo de morrer novo lo deixo pra os rockeiros), rodeado de xente, ou solo (que nunca nun se sabe), colos meus pensamentos, colos meus días. ¿Aprovetéi a vida? ¿Fixen el que tía que fer? ¿Llevo culpas pral outro llao? (y é qu'a mentalidá cristiano-occidental ta ei, y nun sei se hai más alló, peró culpa haber haberála, que se non sería todo mui fácil).

Eu, repasando os meus días, os meus feitos, ún por ún. ¡Y é qu'a veces nun hai pior xuez qu'ún mesmo!

Y penso na morte nos momentos tristes, y reconozo que nesos momentos me reconforta. Home, nun se nos vaya a pelota tampouco, penso na morte como acontecemento natural, nun teño ganas de "reconfortarme" antias de tempo... Peró é verdá que me reconforta, porque vexo na morte (llonxana y onírica) a resposta a os problemas, porque nun son tales problemas, xa que se van solucionar, anque seña na caxa. Anque por outro llao el consolo nun pode ser compreto (¡a ver se críamos qu'iba ser todo chao!), porque a puñetera concencia ta ei, é como a morte, nun ye podes dar esquinazo. Y hoi, mañá, pasao... podes engañalla, peró tarde ou temprano (y por tarde que seña é sempre demasiao temprano) acaba por garrarte y pasarte a conta. É lo qu'hai, se che gusta ben, se non xa podes ir botándoye zucre.

Y penso na morte nos momentos nos que teño que tomar úa decisión, y penso, el día que morra, ¿arrepentiréime de tomar a decisión que toméi? Avezo a decidir, cadaldía más, qu'os piores errores son os que nun se comenten.

Peró ¡ai amigo!, despós pensas que vas morrer, sí, peró nun vas ser el único (menudo negocio, se non). Y entós pensas qu'os piores errores nun son os que nun cometes, senón os que cometes tu y pagan outros.

Y penso na morte, pra nun variar, condo teño clara a decisión que teño que tomar, y pensar na morte, nel día da mía morte, quero dicir, dame a forza necesaria pra llevar a cabo a mía decisión.

Y penso na morte, pra fello xa vezo, condo nun teño clara a decisión, y entós sei que, despós das dudas, por muito que te pesen, ta a morte, y con ella xa nun hai muito que dudar, ou sí, que sei eu.

Y últimamente, por arre ou por so (más por so que por arre, anque de burros vei a cousa) penso na morte. Y nun sei se xa lo dixen, peró pensar na morte é pensar na vida, porque son as dúas caras da mesma moneda. Y pensando na vida é unde xa atopas el sinsentido, a escuridá, que xa é paradoxa.

Y ves el que vei quedando detrás y inda nun adivinas ben el que vei aparecendo delantre. Y nun che gusta. Hai más en claro detrás que delantre. É como esa película na que pra botar a andar úa llocomotora queimaban nella os vagóis, y xa nun había tren, peró el tren corría hacia nayundes.

Y descrubro, non sen medo, qu'hacia ei corremos.







Hacia nayundes.

domingo, 17 de outubro de 2010

Días antropófagos.




Hai días nos que sólo sabes chorar.
Días mouros, famentos da carne
da túa alma.

Hai días nos que sólo ques chorar,
sintir as llágrimas qu'arden
nos tous papos

(quiciabes seña el único xeito que teis
de sintirte vivo).

Hai días nos que sólo podes chorar
y despertas na escuridá
berrando el sou nome.
Y despertas querendo soñar
y querendo soñarte
nel sou corpo,
nos sous chuchos,
na súa pel.

Hai días que
queras que non,
cómente el alma.


Imaxe, Saturno devorando a un hijo, Goya.

segunda-feira, 11 de outubro de 2010

A sonrisa dos antistema tras el 29 S




(Primeira imaxe, Que!, segunda imaxe, EFE)

Un bon amigo y compañeiro, Iñigo, mandóume un testo qu'é úa llinia, úa especie d'isoglosa, entre a crónica y a poesía. Como quixe compartillo con vós, aquí vos deixo úa traducción desde el castellano del orixinal.


¿Quén somos? ¿Que nun queremos? ¿Cóndo xurdimos? ¿Cóndo nos iremos?

Agora lo entendemos, aquel veterano, con lentes y canas, que miróu primeiro pol rabín del oyo á fogueira y despós botóu un cartón pr'avivalla, era un antisistema.

Aquellos rapacíos qu'aparcaron as bicis y axudaron a romper as cristaleiras sel museo Diocesá (el dos embaucadores y abusadores) tamén eran antisistema.

Dos lateros pakistanís xa sospeitábamos, como naide taba por ellos, tamén aprovetaron pra fer llume.

Os que acarrexaban a pancarta del piquete das 12 horas: "Contra a dictadura del Capital, Folga Xeneral", tamén lo eran.

Los que roubaron vaqueros, tamén, os que los tiraron na fogueira, más de lo mesmo.

Los que usaron as siyas das pizzeirías pra erguer barricadas, tamén.

Todos antisistema.

A pancarta del banco ocupao "a banca esplótanos, a patronal véndenos, os políticos afógannos y CCOO y UGT mintennos" ou daqué asina, tamén lo era. Como a volantina de "A economía ta en crisis... ¡Que revente!" y las del 29 Salvaxe, todas antisistema.

Y el periodista qu'afirmóu: "nun hai nada novo, son revolucionarios que, como el topo veyo, salen á lluz tras debilitar os cimentos del poder", ¿tamén era antisistema? ¿y el xuez que permitíu qu'el ocupación del banco durara hasta el día siguinte da folga , nun sería tamén antisistema?

¿Nun serás tu el único imbécil que nun es antisistema? ¿El único qu'inda chufa del sistema capitalista?

Porque de lo que tamos falando é d'antisistema capitalista. Ese sistema qu'espulsa a us, marxina a outros, aíslla y esplota á mayoría. Ese sistema del que úa minúscula minoría de propietarios se beneficia.Un sistema de dende que xurdíu necesitóu d'úa policía pra defenderse, d'úas lleis pra perpetuarse, y d'us periodistas pra llexitimallo.

¿Por qué nunca dicen de qué sistema somos antisistema?, ¿por qué nun aclaran que é el del capital?, d'ese sistema en crisis que xa poucos s'atreven a defener. ¿Por qué nun lo dicen anque se cante: "¡anti, anti, anticapitalistas!". ¿Por qué nun s'acercan a perguntarnos que mundo queremos? Ou miyor, qué de todo esto nun queremos.

¿Por qué se quedan con puer antisistema?, ¿será como sinónimo d'antisociales? Cremos que non, porque saben que se hai daquén a quen ye gusta tar acompañao, mezcrao é a nosoutros. Sen importar edades nin preferencias amorosas.

Tamos contra el capitalismo, lluitamos pr'abolir este sistema basaonel trabayo asalariao y a desigualdá social, y se usamos a violencia é porque é un sistema que dende a súa xestación usóula pra impuerse y defenderse, usóula al privarnos dos medios de subsistencia y obligarnos a trabayar (pra os propietarios das cousas). Sabemos que se nos volvera a ocurrir convertir el Ritz nun comedor popular y os llatifundios d'Aragón en colectividades agrarias, el Estao nos respondería con armas de fougo. Por eso somos conscentes de que núa insurrección imos ter qu'usas daqué más que pedras pra defendernos.

Primeiro de nada, detestamos a violencia cotidiana del capital, la que mata nas súas guerras y fames ou la qu'administra morte nos sous llugares de trabayo y estudio.

Peró sigamos col término de moda entre os mass media: antisistema.

Despós de batalla del Cine Ocupao, 1996, cifraron a nosa media d'edá entre decioito y trenta nos, tempo despós, nas batallas anticapitalistas polas cumbres de presidentes, siguíamos nesa mocedá. Case úa década despós volven a dicir que seguimos nesa franxa d'edá. ¿Qué pensan, que pra nosoutros nun pasa el tempo? ¿Que nosoutros claudicamos como a mayoría dos sous amigos? ¿Qu'a nosa rebeldía era un asunto de mocedá? ¿Ou pensan que nosoutros somos os teóricos y os novos os que tiran pedras? Pois non, nós tamén tiramos pedras, y prendemos llume, y o novos nun paran de forxar teoría. Como aquellos encapuchaos de Madrid que subiron a un andamio pra desplegar úa pancarta cua consigna "sindicalistas traidores a folga é dos trabayadores", pura teoría, poesía, case, como aquel verso de "Quen sema miseria, coye rabia".

Peró valíu de tratar d'aclararyes as cousas a os funcionarios da Mentira y el Poder. Se femos este escrito nun é pra os periodistas, nun é pra esplicaryes por qué, el 29 Salvaxe, a nosa rabia hacia as súas poderosas mentiras espresóuse rompendo os cristales das súas unidades móviles. Nós queríamos escribirvos a todos vosoutros, tamén nosoutros, a todas as compañeiras, a todas as que rompimos a cotidianidá capitalista nel centro de Barcelona, a todos los que, tarde o temprano, nos volveremos a encontrar, outra vez decididos, outra volta organizaos, outra volta unidos, como úa auténtica comunidá en lluita.

Un forte abrazo a todos los que, tras el 29 S andamos con úa sonrisa polas cayes... ¡chsss! condo pases al llao dos mossos ponte serio, qu'andan buscándonos.

¡Compañeiros presos ás cayes, cayes prá insurrección!


Barcelona, outono calente de 2010.



Sonrisas antisistema.

sábado, 2 de outubro de 2010

12 d'Outubre.



...nin l'exércitu, nin la tele,
serán a coartar la to griesca.

(Grieska, Dixebra)

¡A la mieda Escocia!, ser escocés es una mierda, estamos colonizados por jilipollas.
(Transpooting)


Núas semanas centos de personas armadas, decenas de vehículos motorizaos y úa cabra desfilarán polas pantallas dos nosos televisores, en riguroso directo dende a capital española. El día 12 d'Outubre, día del Pilar, é un día curioso, porque más pr'alló del sou orixe ou a súa razón de ser é el día qu'axunta, además das festas patronales de Zaragoza, as celebracióis en honor das Forzas Armadas, el día da nación española y el día da hispanidá.

Lo que diferencia ás festas patronales de Zaragoza cuas outras tres celebracióis é que qu'a primeira sólo coincide nel calendario con ellas, mentres qu'el día das Forzas Armadas, el da nación española y el da hispanidá constituyen, en conxunto, úa sóla efeméride. Esto é, mentres qu'en Zaragoza celebran as súas festas cubrindo de flores el manto da Virxe del Pilar, en Madrid desfilan os soldaos, y as dúas celebracióis coinciden nel tempo sen interferir entre ellas (el única interferencia é que comparten portada nel parte), por embargo, en Madrid os soldaos desfilando celebran a un tempo el día das Forzas Armadas y el da nación española como se fora úa sola cousa, y despóis os actos que se fain davezo con representantes d'Estaos hispanoamericanos pra celebrar a hispanidá celébrase al tempo el día da nación. Esto é tan lioso qu'os propios medios de comunicación nun saben como publicitar el desfile militar, y us anos lo presentan como 12 d'Outubre, día da Hispanidá, outros, 12 d'Outubre, día da Nación Española, y noutros anos falan del 12 d'Outubre, día das Forzas Armadas.

Peró se ben cambía el nome que se ye dá al día, nun cambía el discurso, que xira en torno a unidá d'España como valor máximo y ás Forzas Armadas como garante d'esta unidá. Por outro llao a hispanidá fai referencia á llingua española como llingua propia d'España (como se el resto das llinguas que se falan na peleya de boi nun lo foran) y como llingua que nos xune con Hispanoamérica (esto é, a América que foi española nalgún tempo), a hispanidá é lo que nos queda d'aquel Imperio nel que nun se puía el Sol. Y eu me perguntéi sempre que se el castellano é llingua que nos xune con Llatinoamérica, é a llingua d'ese continente que vei dende el Río Grande hasta a Terra de Fougo, ¿d'únde son el mapuche, el quechua, el aimara, el guaraní...? Eso por nun perguntar porque esqueicemos sempre falar del portugués, a llingua que falan a mayoría (non todos) dos habitantes del país más estenso d'América Llatina, Brasil.

Mariano Rajoy, el incombustible, animaba vei us anos a sacar efusivamente a bandeira d'España a os balcóis y ventás (¿miraríanme mal se sacara a mía bandeira d'España, que tén tres colores?), anque vei dous anos confesóunos a todos (anque sen querer) qu'en realidá todo esto pra él é un COÑAZO. Desconozo se este ano vei animarnos a celebrar con orguyo patrio a efeméride ou se, pola contra, vei animarnos a botar us billares, que lo del día nacional é un pouco COÑAZO. Lo que sí é d'esperar é que manteña el discurso da llingua única en España y nos antiguos territorios del Imperio. Tamén é esperable que manteñan el da españolidá indudable das Provincias Vascongadas (¿irá Patxi López a Madrid ese día ou quedará por Vitoria?) y el da visión de Llatinoamérica como ese solar chen d'indios por civilizar y evanxelizar y chen, claro, xa non tanto d'ouro y prata como de petróleo, mao d'obra barata y madera.

Asina el Exército y os demás brazos armaos del Estao defenden fora (y dentro) das fronteiras del Estao os intereses económicos d'España (esto é, dos que, en España, tein os cuartos).

Este ano, pra mayor honra dos bus españoles, la Roja sirve d'escusa perfecta pr'animar a sacar a caye as bandeiras rojigualdas, non sen esqueicernos de qu'a bandeira española é precisamente eso, a bandeira d'España, non úa bandeira namás deportiva, pero eso sí, nun é úa bandeira política, é úa bandeira de todos (¿?) Eu me pergunto cómo é posible qu'úa bandeira nun seña política, y cónto más lo penso menos sentido me tén.

Y mentres el Goberno aproba despido llibre y barato pra todos, mentres as medidas represivas del Estao son cada día más notorias, mentres el Estao y os partidos que gobernan autonomías probetayas d'espíritu como Asturias prometen erradicar colquer resto das llinguas "regionales", y as políticas migratorias deixan claro qu'a voluntá d'España é ser un país branco, mentres todo esto pasa, nos invitan a fer alarde del orguyo de ser españoles. Pídennos qu'axitemos bandeirías y berremos aquello de "yo soy español, español...". Pero eu cada día, tou más convencido, como el protagonista de Transpooting, que ser español é úa merda, tamos alienaos por jilipollas.

terça-feira, 28 de setembro de 2010

MAÑÁ, FOLGA XENERAL.





"Si hay crisis lo que menos ayuda a España a salir de la crisis es una huelga".

Esta frase llapidaria sintínla de la que pasaba por úa terraza camín de casa. Polo que quixen entender un rapaz que taba de pé intentaba convencer a os sous amigos que taban sentaos na terraza de que foran á folga, y foi entós foi condo a única moza del grupo manifestóu esta opinión que foi rápidamente secundada polos demás rapaces. Como é evidente nun paréi pra comprobar cómo siguía a conversación, porque tampouco era plan...

D'esta frase houbo dúas cousas que me chamaron poderosamente el atención: A primeira foi el discurso nacional que lleva impícito. Nun é qu'haxa crisis, é qu'hai crisis en España. Y a solución á crisis tén que ser úa solución búa pra España. Esto é, España, como ente atemporal y desideoloxizao (aparentemente) é la que tén que salir da crisis, y na solución todos os españoles tein qu'arrimar el llombo. Esto é, a crisis preséntase como un problema nacional, y fai falta botar mao d'un patriotismo sen parangón pra salir d'ésta. Esta idea vei por igual da boca de Zapatero a la de Rajoy, de la de Rajoy ás bocas dos representantes dos sindicatos mayoritarios y d'estas bocas a las dos representantes da patronal. A crisis é un problema nacional. Y esto lleva consigo que nun é un problema de clase, y muito menos del sistema económico nel que tamos. España soi eu y España é Emilio Botín. Os dous somos víctimas dúa crisis que ven como el augua; de naide é culpa que chova y de naide é culpa qu'haxa crisis. Este discurso vomitao dende os principales medios de comunicación cala fóndamente na población, núa población previamente alienada y analfabetizada (hasta el punto de querer presentar a Belén Esteban ás eleccióis estatales). A tele lo diz, a xente lo repite. Non, nun se emperren ustedes en dicir qu'hai úa clara lluita de clases, y que nesta crisis us perden y outros gañan. Non, nun insistan ustedes en qu'esta crisis tén culpables con nomes y apellidos, porque a crisis parece vir sola.

A segunda idea que me chamóu el atención foi a valoración que se fai da folga. Aquí por un llao entra en xogo a incompetencia (ou miyor dito, a connivencia) dos sindicatos mayoritarios (UGT y CCOO) que convocan úa folga tarde mal y nunca pra salvar a cara, porque asina yo esixen os trabayadores. É úa folga que nin UGT nin CCOO deseaban, porque ferye úa folga a un Goberno d'esquerdas nun presta...

Sí, os sindicatos merecen que naide nun yes respete, peró nun nos equivoquemos, a folga é úa ferramenta (anque non el única) de todos os trabayadores y todas as trabayadoras, nun é el arma en esclusiva das cúpulas sindicales. A idea de que si el país ta en crisis parar a producción un día nun sólo nun axuda senón qu'é catastrófico porque afundirá el país na bancarrota é cómica. Esta idea la escupen os medios de comunicación, alentaos tanto polos sous amos del PSOE como del PP. Primeiro hai qu'aclarar úa cousa, a folga nun se fai pra protestar contra a crisis, senón contra a reforma llaboral qu'entre el Goberno del PSOE y el PP aprobaron. Úa reforma llaboral qu'avanza nel camín del despido llibre, da eliminación das indemnizacióis por despido y del desmantelamento del chamao Estao del benestar. A folga é a ferramenta más amañosa da clase trabayadora pra reivindicar os sous deretos, porque esta folga nun se fai pra sacar al país da crisis, senón pra que nun se recorten os deretos da clase trabayadora cola escusa de sacar al país da crisis.

Por outra banda, se por un día que nun se trabaye el país perde miles de millóis y imos acabar na bancarrota... ¿Por qué os trabayadores que botan contra a folga nun se poin a currar os domingos? Esos pouco patriotas nun miran pol país, y prefiren descansar un día á semana que tar producindo esos miles de millóis que nun día nos poden sacar da crisis ou deixar na bancarrota. Nun fai falta ser mui listo (peró sí más qu'a media, que tampouco é muito...) pra ver qu'esa ecuación nun funciona. Lo que nos sacará da crisis ou nos sumirá más nella nun é que trabayemos un día arriba ou abaxo (¿ou é qu'a crisis víu porque somos todos us vagos y nun trabayamos abondo pra evitalla?), senón por úa serie de políticas que poden cargar os costes da crisis ben sobre os ombros dos trabayadores y das trabayadores ou ben nos ombros dos que son responsables d'esta crisis. En definitiva, a crisis nun é outro qu'a manifestación esacervada das diferencias de clases que nun poden outro que producir úa lluita de clases. Úa lluita na que polo menos úa das clases (a burguesa) tén claro cuál é el sou bando. El outra clase... nun parece ter claro se xugamos ás canicas ou a os bolos, se falamos d'España ou da clase trabayadora.

Nun podemos esqueicer úa terceira idea que ta garrando forza, qu'é el idea de que xa ta todo el pescao vendido, que xa nun hai nada que fer, ¿y pra qué vou perder un día se nun se vei conseguir nada? Además, os sindicatos... NON. Imos deixallo claro, el derrotismo ou a crítica (por feroz que seña) a us SINDICATOS MARELLOS nun poden sirvir d'escusa pra ESQUIROLEAR.

Sí, os sindicatos nun merecen el noso apoyo. Peró el silencio, el quedarnos en casa ou asistir a os nosos postos de trabayo ou d'estudio conlleva, implícitamente, dar el apoyo á reforma llaboral y a xestión da crisis d'este Goberno que xa quitóu a mázcara socialdemócrata pr'amosarse como el Goberno lliberalón qu'é.

Por eso mañá eu vou ir á folga. Mañá nun sólo nun vou parecer por clase, senón que vou ir á manifestación. Miraréi de nun ir detras d'úa pancarta d'ún d'esos sindicatos que la convocan sólo por salir del paso, sen convinción nengúa, peró iréi. Seique probablemente haxa dalgúa pancarta de dalgún colectivo mozo ou dalgún colectivo social detrás de la que poder meterse.


MAÑÁ, ÁS 18:00, PLAZA D'AMÉRICA - UVIÉU.

MAÑÁ, PECHAO POR FOLGA.

segunda-feira, 6 de setembro de 2010

El problema vasco y a solución británica.



ETA anuncia el cese das súas actividades armadas, anque nun dice se este cese é definitivo ou cuáles son as condicióis (que de seguro que las haberá). Nada más saberse a noticia, Javier Arenas eríxese él solo en voceiro dos españoles y afirma qu'a os españoles el única noticia que yes interesa é qu'ETA deixa definitívamente a violencia y entrega as armas.

Batasuna llevaba xa us meses pidindo a ETA qu'abandonara a lluita armada, y ETA finalmente parece dar un paso, anque evidentemente nun é definitivo. Batasuna ta illegalizada porque nun condenaba a violencia, peró ETA parece querer deixar a violencia... ¿Poderá Batasuna presentarse a os prósimos comicios municipales? Se Batasuna nun podera presentarse ás prósimas eleccióis muita xente se perguntaría por qué, y ta claro qu'eso afectaría muito al proceso de paz que pode tar abríndose.

Dice Arenas que sólo ha d'interesarnos qu'ETA abandone a violencia, y parece qu'ese é el único punto de partida pra falar, pra negociar un proceso de paz... Peró parece realmente difícil negociar nada condo partimos de dúas posturas irreconciliables y innegociables. Por un llao pral Estao español y en particular pral Goberno parece imposible negociar nada qu'afecte á unidá d'España. España é úa nación indivisible y eso nun se negocia. Por outro llao, pra búa parte da sociedá vasca, y pra ETA en particular, parece innegociable qu'a salida al conflicto pasa pola llibre autodeterminación del pueblo vasco. Sólo se pode solucionar esto con un referéndum que permita a os vascos decidir a súa independencia ou seguir formando parte del Estao español. Mentres nun haxa un acercamento entre estas dúas posturas nun parece viable úa solución dialogada pral conflicto, y ta claro que son dúas posturas antagónicas.

Vei pouco sorprendéume ver na caye dous coches, ún con matrícula de Gran Bretaña y el outro con matrícula d'Escocia. Nun é que tuvera el indicativo d'Escocia, como os coches asturianos tein a "O" de Oviedo, é que sinxellamente era úa matrícula parecida peró distinta. Eso en España sería impensable, como impensable é qu'os distintos territorios teñan seleccióis deportivas nacionales, como pasa nel Reino Unido (Inglaterra tén a súa selección, Gales la súa, Escocia la súa y Irlanda del Norte la súa). Al aprobarse el novo Estatuto d'autonomía de Cataluña el que más molestóu foi a denominación de Cataluña como nación, mentres que nel Reino Unido a denominación de nación ou país pra referirse a os territorios que lo constituyen nun sólo nun son raros, senón qu'en nengún momento prantía problemas de que se vaya romper a unidá patria, nin se custiona al hora de falar das distintas nacióis qu'el Reino Unido seña un Estao soberano, como España, Francia ou Alemaña.

A reivindicación das seleccióis deportivas nacionales (además da Selección Española) é úa reivindicación que xa podemos definir d'histórica, y con muita demanda sobre todo nel País Vasco y en Cataluña, y nun esqueicemos que tamén aquí en Asturias hai certa demanda (anque neste caso seña testimonial). Satisfacer esta reivindicación é un xesto que tén úa consecuencia política nula, peró que tería úa consecuencia simbólica mayúscula pra toda aquella xente que sinte qu'a súa nación é el País Vasco (y sempre seguiría habendo úa Selección Española pra toda a xente que sinta qu'a súa nación é España).

Un reconocemento sincero de qu'España é un Estao plurinacional y certos axustes nel chamao Estao das Autonomías que tuvera encaminao hacia el federalismo, serían obcióis pra fer posible que toda a xente que, particularmente nel País Vasco y Cataluña, peró tamén noutras Comunidades como a nosa, nun se sinte cómoda dentro d'esa realidá nacional española, se sintiran más cómodos núa España con un discurso político mui distinto al que tén hoi.

Desdeixar d'úa vez el idea de qu'a llingua propia d'España é el castellano y las demás son pouco menos qu'accidentes indeseaos, ou llinguas secundarias de menor valía, deixar d'alimentar fobias estúpidas (como a catalanofobia) dende os medios de comunicación de masas... tamén son pequenos xestos que nos poden axudar a contruir úa realidá estatal española más axeitada pra todos.

É curioso cómo en Escocia nun parece qu'haxa mayor preocupación porque a Union Jack ondee al llao da bandeira escocesa, y os británicos nun parecen vivir con esa obsesión qu'hai en España de qu'a unidá patria corre peligro. Quiciabes a unidá patria corra, de feito, menos peligro porque nun hai esta paranoya colectiva.

Outro aspecto preocupante nel problema vasco é Navarra. Ta claro qu'a anexión de Navarra al réxime autonómico vasco, anque prevista na Constitución, nunca formóu parte del mapa imaxinao polos padres da patria da España actual. El que resulta incomprensible é por qué se nega na propia Constitución a posibilidá de construir federacióis d'Autonomías, úa opción que quiciabes poderíamos plantiar pra intentar conxugar as aspiracióis d'os que baban por úa Euskal Herria unida y os que defenden úa Navarra foral y española. Esta opción quiciabes nun seña a miyor, é más, quiciabes nun seña nin válida, peró nun hai razón nengúa pra que nun seña a lo menos estudiable.

En definitiva, creo que pra solucionar el problema vasco hai que sentar primeiro as bases pra solucionar el problema español, y é qu'en España inda nun quedóu claro el modelo d'Estao que prentendemos construir, inda nun quedaron claras as bases prá identidá colectiva que se pretende infundir. Y esto sólo xenera confusión, frustración y mala baba.

Podemos tar ante un pequeno paso pra us políticos, peró un gran paso pra us pueblos.


NOTA: Con este artículo nun queremos obviar, naturalmente, el conflicto d'Irlanda del Norte.

quarta-feira, 1 de setembro de 2010

Animaladas




Javier Moreno sufre fuertes dolores en la espalda, a causa de las agresiones sufridas. Ha recibido asistencia médica, siendo diagnosticado de policontusiones varias y eritemas en la espalda. Ha sido acusado por desórdenes públicos y resistencia grave a la autoridad, pese a la actitud pacífica que mostró en todo momento. (El País dixital)

Vexo na tele as agresióis de búa parte del pueblo de Manzanares el Real (Guadalaxara) a un grupo de media docía d'actvistas anti-taurinos y un periodista d'úa televisión estatal. Pese qu'hai us cuatro guardias civiles, nun parece qu'a presencia das autoridades impresione a naide, y as agresióis chegan a tirar a un rapaz por úa costa de 10m. y mesmo a romper a llúa traseira del coche unde os activistas intentan escapar escoltaos pol escaso grupo de guardias. ¡Chegan a reventar a llúa impunemente delantre d'un guardia!

A primeira pergunta que poderíamos fer é por qué nun aparecen más reforzos da Guardia Civil, nun entendemos cómo ante un linchamento público d'esta magnitú sólo manden cuatro guardias.

Peró lo más importante é a impunidá, non sólo xurídica (a ver cónta d'esta xente pisa un xulgao, y cóntos reciven sancióis acordes á agresión), senón social. A sociedá parece aceptar con relativa normalidá a violencia que se xenera nos eventos deportivos como el fútbol. Agora, condo falamos del espectáculo da tauromaquia, a violencia parece xustificarse porque, a la vista de parte da sociedá, os anti-taurinos van provocando, y claro, eso nun se pode permitir...

As protestas pacíficas, as actividades plenamente democráticas pasan a considerarse úa agresión, y as agresióis, as patadas, as pedradas, tirar a daquén por un terraplén de 10m... pasa a ser considerao como un exercicio d'autodefensa. Y é que protestas antitaurinas houbolas sempre, y, en cosecuencia, respostas a estas protestas tamén. Peró a virulencia d'ésta é especialmente grave. Quiciabes a recente prohibición das corridas de toros en Cataluña axudara a calentar más os ánimos. Quiciabes el apoyo que certos medios de comunicación (entre ellos el medio pral que trabaya el periodista agredido en Manzanares el Real) á tauromaquia y a esa actitú ante a vida que se pode resumir na imaxe del militante pro-taurino garrándose os machos, axuden tamén, se non a calentar os ánimos, sí a xenerar úa situación de normalidá y d'impunidá pra os agresores.

Ante este tema nun parece haber el escándalo social qu'hai noutros casos. ¿Será qu'úa agresión é más ou menos condenable en función de quén resulte agredido? ¿ou é a condición dos agresores (bus ou malos españoles) la que fai d'úa agresión un feito intolerable ou un feito aisllao y sen mayor importancia?

Poderíase, por puer un caso, forzar a os toreros y organizadores d'espectáculos taurinos a condenar os actos violentos que vimos en Guadalaxara.

A violencia pode ser lúdica (como nos espectáculos de tauromaquia) ou cimpremente visceral (como neste caso).

Xustificar a violencia amparándose na visceralidá dos sentimentos, na impunidá y el anonimato da masa é daqué pueril, fundamentalmente miserable.

sexta-feira, 27 de agosto de 2010

Úa situación pra chorar.

A población del Eo-Navia supón el 4% da población total d'Asturias, y d'esta población el 72%, según el II Estudio Sociolingüístico de Asturias dirixido por Llera Ramo nel 2002, son falantes de gallego-asturiano. Del resto d'Asturias (del área asturiano falante) el 49% da población fala asturiano.

Sólo un 16% y un 7,6% tán alfabetizaos, respectivamente, en gallego-asturiano y en asturiano, si ben esta encuesta pode cuestionable (nun acabo de ver como bon ese dato que qu'haxa más alfabetizaos en gallego-asturiano qu'en asturiano, condo el esforzo institucional por alfabetizar á población nun foi mayor nel Eo-Navia que nel resto d'Asturias). En cunta d'ello el 98,7% da población ta plenamente alfabetizada en castellano.

Este dato nun pode chocarnos, peró sí que pode ser más chocante ver qu'el 67,8% dos asturianos considera qu'a llingua propia d'Asturias é el castellano, mentres el 92,7 dos asturianos síntense plenamente identificaos cua cultura española, frente al 31,4 que se sinte solamente identificao cua cultura asturiana.

Más pr'alló de pretender definir qué é a cultura española, y qué é a cultura asturiana (y é que nun se ye poden puer cancellas al mar), parece claro qu'a mayor parte dos asturianos nun sólo nun utilizan ningúa das llinguas xeneradas históricamente no qu'hoi é Asturias, senón qu'además a identificación col castellano como llingua propia é más qu'evidente.

Parece ser qu'el gallego-asturiano y el asturiano son cada vez úa realidá más desconocida pra os más dos asturianos, úa rareza, y á vista d'esto nun é raro qu'a ún lo miren raro cada vez que decide espresarse en colquera d'estas llinguas, ou mesmo que ye reclame (as más das veces de non mui búas formas) que fale en castellano. Nun entorno case sempre hostil ás veces ún se pergunta se tén xeito espresarse, xa nun vou falar de defender, núa llingua minoritaria en según qué contestos, cousa que acaba resultanto un verdadeiro esforzo. Sí, llíchedes ben, un esforzo. Espresarse en asturiano en determinaos entornos, como poda ser a Universidá (nel meu caso, que soi estudiante, é unde más lo vexo) é un verdadeiro esforzo, fello en gallego-asturiano, condo a más da xente cua que vas falar nin sequera sabe qu'esiste esta modalidá llingüística, é xa úa utopía. Por puer un caso, recordo algúa vez núa Xunta de Facultá, qu'al espresarme en asturiano daquén m'instóu con muita vehemencia a falarye na llingua común. Ta claro qu'al intentar esplicarye que ye taba falando núa llingua que nun era mui difícil d'entender pra daquén que fale castellano, nun sólo nun entróu en razóis, senón que tuvemos media hora del asamblea discutindo da mía imposición llingüísca.

Ir al supermercao, ir a tomar un café, --"¿un café con qué?", "con lleite", "¿con qué?"-- pode resultar un pequeno esforzo diario sen más importancia, xa esplicarye al médico que che dole daqué "abondo", ou pretender trabayar falando en gallego-asturiano...

Como aquel caso, real, d'un paisano de Tinéu que foi al médico porque ye dolía a tripa:

-- ¿Le duele? --decía el médico mentres calcaba colos didos na barriga del pacente.
-- Abondo.
-- ¿? ¿Le duele?
-- Abondo, abondo.

¿Diagnóstico? El paisano taba ben da barriga, peró tía indicios de demencia senil, xa que dicía cousas sen sentido.

Peró se chegar a casos nos que poda peligrar a salú del falante de llinguas minoritarias, temos que reconocer que todos os que falamos úa llingua minoritaria nos enfrentamos a dúas perguntas demoledoras mui ben de veces. A primeira "¿puedes hablar castellano, POR FA-VOR?", a segunda (y ésta muitas veces é hasta benintencionada) "¿por qué hablas 'así'?" Y se esto nos pode pasar con más ben pouca frecuencia nel Eo-Navia (recordamos qu'el 72% da población eonaviega fala gallego-asturiano), nel Centro d'Asturias é lo más normal (lo más normal condo falas en asturiano, condo lo fais en gallego-asturiano xa nun sólo te perguntan eso, senon qu'acabas esplicándoye al outro todas as isoglosas, y anque te pergunte, sendo sinceiros, nun ye importa miga).

Y, pra ser claros, cada vez teño menos ganas de discutir, d'entrar en conflicto cua xente. De vez en condo m'apetecería que condo toi con xente que nun é del rollo pudera falar de colquer cousa sen acabar falando del feito de que lo faiga núa llingua ou noutra. Apeteceríame de vez en condo qu'as cousas que digo pesasen más qu'a llingua nas que lo digo. Y esto lo digo con relación á vida que faigo en Uviéu, peró tamén á que faigo en Cuaña, porque condo ún é novo, tén más ou menos estudios (anque despós ye valan pra más ben pouco) y fala gallego-asturiano, os propios falantes de gallego-asturiano que nun entran neste perfil ye reclaman que "fale ben", núa especie d'auto-odio esquizofrénico. Condo además ún fala con un rexistro más normativo, depurando os castellanismos (vamos, condo ún diz "tecnoloxía" en cunta de "tecnología") xa nun hai romedio, xa saben que falas como falas non porque señas de Mouguías, senón porque es un d'esos asturianistas, y entós el que te fala, te fala fala normal, ou fala na fala, peró tu falas daqué que tas inventando, eso del bable, ou el gallego, ou lo que seña, y dá igual, xa nun t'esforces en esplicarye que falas lo qu'él, "el meu bolo nunca dixo tecnoloxía", y punto pelota.

Y é que, independentemente de que s'axuste más ou menos á realidá, según a zona da que falemos (el Eo-Navia nun é Uviéu, peró Degaña tampouco nun é Uviéu, anque nel Centro é unde viven case todos os asturianos, un 80%), nun podemos esqueicer que pral 67,8% dos asturianos a llingua d'Asturias é el castellano.

¿Tamos ante úas llinguas (el gallego-asturiano y el asturiano) que inevitablemente han desaparecer en favor del castellano? ¿Hai de verdá dalgúa posibilidá de qu'el gallego-asturiano y el asturiano se llibren de ser as llinguas del gueto dos asturianistas y se convertan en llinguas de cultura?

Nun quero ser pesimista, eu creo que sí, qu'é posible. Peró pra ello fain falta úas medidas de protección radicales por parte das institucióis del Principao y dos Conceyos. Úas medidas que, polo que se ve, nin el Principao nin os Conceyos (polo menos os más d'ellos) tán dispostos a tomar. Y entós aquí cabe ferse outra pergunta, ¿temos capacidá de fer qu'estas intitucióis cambíen de parecer?, ¿temos capacidá de presión?

Sólo fai falta botar úa ouyuada ás organizacióis pro-deretos llingüísticos en Asturias y, en particular, nel Eo-Navia. Sólo hai que ver lo que se ta movendo neste sentido pra ver dúas cousas, al meu xuicio, claras:

1º. El voluntarismo y a convicción militante é abondo alta (anque quiciabes nas áreas más rurales podemos chufarnos menos que nas más urbanas). Hai úa serie de xente, más ou menos, que s'esforza diariamente pra qu'a realidá llingüística del país miyore.

2º. Esa xente nun tén especialmente peso político, nin influencia social, fora del sou reducido ámbito (el que chamábamos antias, y el que se sole chamar neste ámbito, gueto asturianista). Parece qu'a proporción esforzo/resultaos é, xeneralmente, pouco amañosa.

Esta proporción pouco amañosa, por un llao, y a facilidá que temos as comunidades pequenas pra llevarnos mal innecesariamente, fai que nel ámbito pro-deretos llingüísticos el ánimo seña más ben pesimista, col resultao desmovilizador qu'esto trae da mao.

Entendámonos, nun tou fendo un brindis á desmovilización, nun pretendo dicir que xa nun hai nada que fer, que ta todo perdido y que miyor marchar pra casa. Non, hai, como digo, esperanzas. Y nun se trata d'úas esperanzas inxenuas, d'esas que dices "tén que ir ben, tén que ir ben", como se fora un mantra pr'autoconvencerte. Vexamos as realidases inda piores d'outros llugares. Nel País Vasco a situación chegóu a ser muito pior de lo que lo é en Asturias, y ei tiran pr'alantre, en Cornualles el córnico chegóu a desaparecer y, nun xeito de recuperación, agora volve ter un par de miles de falantes... Inda hai muito que fer, peró temos que ter dúas cousas ben claras, que de verdá HAI MUITO QUE FER, y en consecuencia, hai que fello (y nun vei vir outra xente a fello, teremos que fello nós), y que pensar qu'a situación llingüística nun é búa peró é inda sostenible nun axuda precisamente a qu'a situación miyore. Temos que ser conscentes da situación na que vivimos, porque tomar concencia da realidá é el primeiro paso d'úa carreira de fondo qu'abulta que vei ser llarga.

terça-feira, 18 de maio de 2010

El día qu'eu morra.

El día qu'eu morra
escribide un epitafio
chen de mentiras.
Escribide que fun,
que tuven, que sentín.

Escribide que lluitéi,
que vencín,
que perdín.
Escribide que nun me rendín.

Escribide un epitafio
chen de mentiras,
el día qu'eu morra.

Uviéu, 18-03-10

25 de Mayo, Día d'Asturias.




«De la revolución entamada'l 25 de mayu de 1808 nació ún de los símbolos que mos idintifiquen como pueblu, l'actual bandera asturiana. Podría constutuir un elementu cimeru de memoria política compartida ente toles corrientes polítiques asturianes, republicanes y monárquiques, d'esquierdes y dereches, asturianistes y españolistes, porque nella hai elementos que, en mayor o menor midida, podríen ser representativos de toles tendencies güei presentes na sociedá asturiana. La so conmemoración debería ser la ocasión añal pa un actu d'arguyu cívicu na fecha que constitúi l'auténticu día d'Asturies, y non un 8 setiembre onde nun se celebra la batalla de Cuadonga (que nun sabemos cuándo foi) sinón el día dedicáu a la virxe del mesmu nome.»

(Faustino Zapico Álvarez, "25 de mayu de 1808: significáu históricu y consecuencies"
na revista Erada, Revista d'Historia Contemporánea d'Asturies, nº 1)


Mentres el 2 de Mayo os madrileños celebran el Día da Comunidá de Madrid, en honor al llevantamento popular contra as tropas francesas, en Asturias os que redactaron el noso Estatuto (ese mesmo Estatuto que nun se refrendóu) nun pensaron interesante conmemorar os llevantamentos d'Uviéu y Xixón, primeiro, y d'Asturias entera despós. Nun considerarían, supoño, relevante pra esta terra qu'a Xunta Xeneral mandara embaxadores a Gran Bretaña, nin que, como diz Faustino Zapico, fora condo se creara a bandeira asturiana. Na recién nacida Comunidá Autónoma d'Asturias, nesta España "aconfesional", os nosos políticos prefirirán afixar úa fecha eclesiástica, mantendo, quen sabe se durante corenta anos más, a unión entre el Estao (el Principao, neste caso) y a Igresia. Anque pra ser xustos, despós d'este 25 de Mayo chegará el 8 de Setembre, a súa festa (que non a mía) y pasará tamén sen pena nen gloria, diferenciándose d'ún día colquera porque nun haberá que trabayar y os comercios tarán pechaos. Haberá, eso sí, úa misa en Cuadonga, á qu'asistirán os nosos representantes políticos, peró nun lo fairán a título individual (que cada quén que vaya á igresia, á mezquita, ou al salón del reino, se ye vén en gana), senón nel exercicio de representación das institucióis públicas, del pueblo, é dicir, d'estas institucióis que son aconfesionales y d'ese pueblo qu'é, en muitísimos casos, laico, condo non directamente anticlerical. Haberá tamén dalgún discurso del "señor" Vicente Álvarez Areces, un discursu unde a demagoxa y el electoralismo ye fairá recordarnos lo ben que nos vei, lo bon presidente qu'é y lo bon qu'é ZP con Asturias. Seique acabará el sou discurso con un pouco convincente <>, lo único que dirá en asturiano.

Vei tres anos cumpríronse os 200 anos d'este 25 de Mayo del 1808 nel qu'a Xunta Xeneral ye declararía a guerra a Napoleón, mandara embaxadores a Gran Bretaña y construíra el Exército Asturiano. 200 anos desde aquella contienda que llevóu á Castripol a sede da Xunta Xeneral, féndola capital durante un breve periodo de tempo nel qu'el resto del territorio asturiano taba ocupao polas tropas francesas, 200 anos desde que Xovellanos creara a nosa bandeira, 200 anos resumidos núa esposición nel palacio da Xunta Xeneral y seique nalgúa representación. Nun houbo nin "puxas" nin misas nin actos parlamentarios qu'a naide chegan.

Xa que parece que nel 8 de Setembre nun parece haber sito nin prá celebración cívica (civil, non relixosa), nin prá crítica política y el perguntarse pra únde camina esta terra nosa, igual nun taba de más que pouco a pouco fóramos garrando un aquel de celebrar el Día d'Asturias un día nel que nun cheire demasiao a incensario, quiciabes ese día podería ser el 25 de Mayo del ano que vén.

Nada novo baxo el Sol.

Dícelo el periódico,
y el periódico sempre engaña,
peró seique ha ser verdá,
porque dícenlo a tele, a radio,
el internet y os meus oyos.

Sube el paro,
Sube a lluz
(mintíu Rubalcaba),
Sube el pan,
sube el númaro de policía
nas cayes,
nas facultades,
en todos os llugares.

Hai crisis.
Botan a os inmigrantes.

Parece úa cousadella,
¿cónto botín lleva Botín?
Paradoxa estraña,
hai crisis, nun hai cuartos.

Suben as hipotecas,
nun atopo trabayo,
El Goberno a os bancos
financia,
sube el IVA.

Bolonia sí,
a currar 65 horas,
sube el paro,
¡veñan y vexan
señores y señoras!
é un circo,
a muyer barbuda,
el probe que paga al rico,
¡veñan y vexan,
señoras y señores!
¡Qué caras tán as coles!

Mouguías, 14 de Marzo del 2009

Welcome to Spain!





Condo Modu chegóu a España dende Senegal el primeiro qu'ouguíu foi un «bienvenido a España» qu'un guardia mui sonrinte ye dixo. Despós garróu un tren que lo llevóu a Almería, unde se puxo a coyer a fresa. El xefe era bon paisano y ye fexo axina el contrato, asina que despós das súas súas seis horas de trabayo (porque el sou xefe taba polas 35 horas semanales) volvía a súa casa, que pronto compartiría con María Isabel Torre de las Mercedes, fiya d'un empresario murciano que se namorara de Modu, y nun había diferencia, nin cultural, nin de clases qu'impedira ese casamento.

Eeehh... perdón, que se me vei a pelota, é que me gustan muito as hestorias con final feliz. Teño úa amiga, muito guapa, por certo, que sempre mo diz: «Moi, as hestorias qu'acaban ben sonche mui guapas, peró nun son creibles». Eu dígoye que se nun tén nengún sentido del romanticismo, del idealismo, de poder crear un mundo miyor. Dígoye que se todos puxéramos a nosa imaxinación y os nosos esforzos pra ter ese mundo, ese mundo sería el que teríamos, que querer é poder... A verdá é que ye digo todas esas carayadas a ver se ma podo llevar á cama. Nun funciona. Nota mental: intentar outra cousa, a imaxe de tío sensibleiro xa nun vende.

A verdá é que condo Modu chegóu a España dende Senegal el primeiro qu'ouguíu foi «negro, quieto ahí me cago en tu puta madre, quieto te digo cabrón», peró claro, condo daquén corre detrás d'un negro con un fusil y cos oyos en branco, como núa peli de medo, a naide ye quedan ganas de quedarse queto. Asina foi que Modu corréu, corréu como un tollo por toda a bahía d'Algeciras, y tanto corréu que chegóu a Madrid.

En Madrid conocéu pronto a solidaridá española, esa solidaridá que sempre dicen na tele que temos nesta peleya de boi. Cuatro agresióis nazis y úa acusación infundada dúa veya cua que tropezóu, que pensóu que el negrito (qu'é como a xente políticamente correcta chama a os negros) quería roubarye el sou bolso, cuas súas preciadísimas posesióis, entre as que s'incluía un valiosísimo vale desconto pral Caprabo. Esto fexo qu'el noso negrito tuvera que correr delantre da policía, y nun sería el última vez. As más das veces col que tropezaba era con úa moza mui amañada de traxe mouro que ye quería cobrar nun sei qué imposto por vender cedés.

A vida en Madrid era dura, y cruzarse con xente que aseguraba mui ufana «yo soy español, español, español» y vistía bombers, xente de ben, sen duda, que paga os sous impostos y polas mañás almorzaran de seguro col sou honrao padre abogao ou xuez del xuzgao de primeira instancia polo penal, y cua súa madre, eterna ama de casa que tía que tar pendente todo el día de lo que fía Paquita (qu'en realidá era rusa, ou ucraniana, ou rumana, ou d'un d'esos países comunistas que tein esos nomes tan raros, asina que la chamamos Paquita). En definitiva, qu'a vida naquella ciudá nun era mui agradable. Muito había que correr delantre d'ellos. Un día tuvo que correr tanto, tanto, que chegóu a Asturias.

¡Y ai amigo! Asturias xa é outra cousa, en Asturias, como todo el mundo sabe, acoyemos ben a todo el mundo, somos abertos, campechanos, coime, qu'es de fora, vén ho, y toma un culín, que ta mui rico. Ois, proba este auguardente qu'é de Taramunde, qué tratámoste ben en Asturias eh. Aquí nun hai qu'escapar dos nazis, ¡claro que non! Aquí ta a policía municipal. Dúas agresióis da municipal de certa ciudá, que nun imos mencionar porque os da capital son mui mal tomaos y a moza de traxe mouro que, como en Madrid, molestábaye que venderas cedés.

Condo chegache a casa, el piso que compartías con cinco senegaleses, dous marroquís y un caboverdiano taba tomao pola policía, qu'os dexaloxara a todos. Tuveche sorte de nun tar en casa nesos momenos. Diche a volta como se nun tuvera que ver contigo y, con llágrimas nos oyos fuche almorzar unde sempre. Na tele da cafetería falaban dos asturianos emigraos a América, condo a fame tía color branco. Un asturiano con acento uruguayo ufanábase de qu'agora os inmigrantes eran ben recibidos na súa España natal, que quería volver agora que se volveran as tornas.

Condo Modu chegóu a España dende Senegal el primeiro que pensóu é que xa alcanzara a terra dos soños, que xa quedaran atrás as penurias de pateras, fame, andar pol deserto hasta el agotamento, as persecucióis da policía marroquí, a persecución da miseria qu'era como úa plaga, un animal que s'alimentaba da xente y que garrara aquel home, trabándoye na súa carne moura, y xa nun quería soltallo fose unde fose a súa presa. Condo Modu chegóu a España dende Senegal descubríu qu'el soño de prosperidá d'Europa era como esas discotecas con dereto d'admisión, ás que nun podes entrar con playeros. Nesta Europa con dereto d'admisión nun podes entrar con pel moura nin con fame nel estómago.


Xa cho dixen condo empecéi a cuntarche a hestoria de Modu, qu'a min préstanme a hestorias con final feliz, anque nun haxa quén las crea. Asina qu'imos fer un esforzo mental por crer que Modu chegóu a España entre sonrisas, que deu en casar con María Isabel Torre de las Mercedes y que condo volvía de trabayar as súas seis horas diarias (porque el xefe, como todos os xefes en España, ta por as 35 horas semanales) deixase caer nel sofá a ver a tele y sonríe pensando que, despós de tantas penurias xa alcanzóu el glorioso soño europeo.

Podemos pensallo, ou, se resulta un esforzo d'imaxinación demasiao grande, se como me diz a mía amiga, a que me quero llevar á cama, nun é creíble, podo ufertar un final feliz alternativo.

María Isabel Torre de las Mercedes casóu con un tal Borja María, que nun era bon pra nada, peró llevaba el xersé atao por enriba dos ombros y nun daba muita guerra. Despós metéuse en Gran Hermano y ganóu el concurso, féndose tremendamente famosa, y é que ser famosa era el soño da súa vida.

-- ¿Y Modu?
-- ¿Y ese quén é?
-- Modu, el prota da hestoria, el senegalés.
-- ¿Quén ho? ¿De qué senegalés falas? Calla home, que Milá ta falando con María Isabel y nun oigo nada.





Trabatel, nº 2, Novembre 2008


Imaxe, valla de Melilla.

Falamos falando falangueiros.

Falando falamos falangueiros
muyeres, homes y nenos,
falangueiros falamos falando,
os nenos y as nenas xugando,
falando falangueiros falamos,
as veyas entre as potas amañando,
falamos falangueiros falando,
¡os mozos ás mozas rondando!
falangueiros falando falamos,
y estas llinias imos acabando.


Mouguías, 14 de Marzo del 2009

sexta-feira, 14 de maio de 2010

Leño.

Como el leño quiero arder dentro de tu boca.
que tus besos sean como el fuego
que no se apague el deseo.

Como el leño quiero ser cenizas
que entren en tu cuerpo
cuando respiras.

A través de una cerradura.

A través de una cerradura, que encerraba tu corazón, te miré. Una lágrima se despegó de mi alma y te soñé apasionadamente en un manto de velas, siendo fuego. De nada sirvió, y me encontré sin sorpresa vagando por el callejón de la muerte, vasallo del abandono. Allí invoqué a los poderes de la noche hasta enloquecer. Preso de la locura miré a través de una cerradura que encerraba tu corazón y una lágrima se despegó de mi alma.

Morrer é un acto de insurrección que se castiga cua morte.

Esbiyar
como veyas pantasmas
os eslabóis das cadías
que nos amarran á condena
da non-vida eterna.

Pensar,
como aquellos ferrocarriles
qu'escoyemos a vía,
condo en realidá hai
úa sola vía,
que nos marca
el guarda-aguyas.

Crer,
como el soldao,
que con amor sirve
á patria,
condo foi reclutao
nas levas.

Querer desertar.

Neste campo de batalla
é morrer
un acto de insurrección
que se castiga cua morte.


Mouguías, 23-01-10.

Llueve pela ventana.



Pela ventana la moza universitaria, elegante, roxa, guapa, corría a pasiquinos cubriendo la cabeza del agua con una carpetina. Casi nun ve al barrenderu qu'oculta la so negra cara cola pucha fluorescente, mientres encorbáu tira pol carrín. Al fondu'l parque la señorona d'abrigu de piel fai en vanu esfuerzos pa que l'aire nun-y lleve'l paragües.

¡Qué guapos son estos díes!

L'agua muéyanos por igual a toos.


Uviéu, 27-02-10

Arde Grecia, peró nun queima.


Con un 40% de paro Grecia sale é caye. Úa horda de gregos y gregas intentan tomar el Parlamento y os medios de comunicación españoles nos lo venden como daqué esperpéntico, case propio dos países tercermundistas, sen duda daqué pouco apropiao nesta Europa sotisficada y cool

Con un 40% de paro Grecia arde. Y nel outro llao del océano, na Arxentina, escúitanse voces de solidaridá col poblo grego, voces que nun sentimos d'este llao del Atlántico. Delantre da embaxada grega os arxentinos esixen qu'el FMI nun meta as súas garras nel país heleno. Xa sabe el poblo arxentín lo qu'eso quer dicir, xa sufriron as consecuencias nun vei tanto tempo, anque Europa xa nun lo recorde.

Con un 20% de paro España durme. Os sindicatos (del crimen) nun ven viable convocar úa folga xeneral. Dende as filas del PP tán debecendo por qu'a crisis vaya alcance el sou máximo esponente pra poder sobrepasar elecetoralmente al PSOE (¡vaya dúas patas pra úa banqueta!), peró coiciden con ZP en qu'a folga xeneral nun é úa solución «sólo nos faltaba eso, paralizar el país ahora que estamos en crisis», y é que nas custióis importantes, na defensa da súa clase, nun hai fisura entre os partidos del poder, porque goberne quen goberne, lo realmente importante é que mandar, manden sempre os mesmos.

Parafraseando a Os Diplomáticos podemos dicir qu'«arde Grecia, peró nun queima», porque este llume nun parece estenderse por Europa. Nun podemos entender por qué condo el Goberno d'España conxela el salario ás y a os pensionistas, condo baxa el salario das trabayadoras y os trabayadores públicos, condo é incapaz de deter a subida del paro, condo nos minte dicíndonos que tamos salindo da crisis, el sou brazo ¿sindical? fai, de facto, chamadas á moderación. Mentres a población ta espectante esperando por esa folga xeneral que nun chega, convocan úa pral funcionariao que, previsiblemente, nun terá tanto seguimento como poderíamos pensar nun principio. "Paciencia", piden dende Moncloa. Paciencia, que nun hai problema, xa asoman os brotes verdes.

Mentres, os gregos intentan tomar el Parlamento, mostran el sou descontento y ye dicen á Unión Europea qu'as súas políticas económicas ultralliberales son as que llevaron a ese país (y a España, y a Portugal...) á ruina. Grecia ye berra alto al sou Goberno que favorecer a os bancos porriba da xente tén as súas consecuencias, nun é de baldre. Mentres, en España, nun hai que subirye os impostos ás grandes empresas y ás entidades bancarias, porque se las afogamos nun poderán xenerar empleo (¿¿¿¿¿¿¿¿¿EIN?????????????). As gregas y os gregos saben lo qu'os españoles y as españolas parecen inorar, que, como ben denuncian dende Arxentina, se el FMI impón as súas políticas económicas en Grecia, el sou futuro nun pode ser outro qu'el del paín andín. Y quen fala de Grecia fala d'outros territorios da UE, como el Estao español. ¿Ou temos qu'esperar a qu'os bancos echen el peche pra reaccionar?

Grecia, os nosos oyos postos en ti, a nosa solidaridá contigo.

quinta-feira, 13 de maio de 2010

Patria.
















Ben sei qu'a patria
nun é úa bandeira,
nun é un himno,
nun é úa consigna.
Ben sei qu'a patria é un orixe,
un destín,
un recordo,
úa llingua.

Y eu, que nacín sen llingua,
nin orixe,
nin destín,
eu, que nun recordo del meu pasao máis
qu'el qu'é presente,
ben sei que nun teño patria.

Ben sei que nun teño patria,
nin orixe
nin destín.

Eu, que nun teño patria,
busco ente os tous senos os meus valles,
nos tous brazos os meus mares,
nel tou ventre os meus eiros.

Eu, que nun teño patria,
atopo nel tou sexo os montes da mía terra,
atopo nos tous chuchos a brisa del meu mar,
atopo nos tous ximidos el vendabal
qu'ha de llevarme al meu destín.

Eu, que nun teño patria,
atopo nos tous oyos os meus recordos,
y na túa llingua atopo a llingua de meu,
esa llingua húmeda da que nun soi
quen a sacar as palabras necesarias.

Peró a pesar de todo, sendo un apátrida,
hei atopar nel tou corpo
a mía patria.



(Imaxe: Cuaña)

San Matéu 27, 48.




Y el traidor diéra-yos una señal, diciendo: "Aquél a quien yo besare, ési ye: garrá-ylu" y ensin más, arimándose a Xesús, dixo: "Salve, Rabí" y besólu.


Non, nun yes tu Xudas,
nin soi yo Xesús.
Yo nun vini a esti mundu
pa salvar al Home.
Tampocu tu cobrasti nunca
los trenta dineros de plata.

7º de Caballeiría.




De neno aprendín,
da mao de Jonh Whayne,
que condo as cousas se puían feas
sempre aparecía
el Sétimo de Caballeiría.

Naide m'avisóu
de que nosoutros éramos...




...os indios.

Mouguías, 23-01-10


(Imaxe: Carátula del disco "Música tradicional en concechu Quirós, Archivu de tradición oral d'Ambás)

segunda-feira, 3 de maio de 2010

Úas reflexóis en torno al Día das Lletras Asturianas.




Condo s'acerca el Día das Lletras Asturianas parece que se fai inevitable falar da situación das llinguas d'Asturias, da situación del movemento de reivindicación llingüística y dos propios actos que s'amañan con motivo d'esta celebración.

Úa celebración que dista muito de lo que se fai noutros llaos del Estao, como en Galicia, por puer el caso máis cercano. Este mesmo mes, el 17, celebran xs nosxs vecíxs el Día das Lletras Gallegas, y pueremos a TVG pra ver el siguimento importante qu'el ente de comunicación público fai d'esta efeméride. Xa en casa, pueremos a TPA y veremos el silencio al qu'el Goberno asturiano, y el sou brazo de ¿comunicación? somete tanto al gallego-asturiano como al asturiano. Úa Semana das Lletras del Principao sen apenas repercusión (y de la qu'el gallego-asturiano ta sempre ausente) y úa rebaxa nos llibros en asturiano y gallego-asturiano nas llibreirías que nun son a fer qu'as ventas se vexan incrementadas de forma notable. Y é qu'el Día das Lletras Asturianas é un día que, paradóxicamente, infunde más triteza (y rabia) qu'alegría.

É Asturias úa realidá trillingüe, unde conviven el gallego-asturiano, el asturiano y el castellano, peró nun é úa convivencia en harmonía, xa qu'xs falantes d'úa das llinguas, xs falantes de castellano, gozan de todos os deretos, de todas as posibilidades de comunicación y difusión da súa llingua, mentres qu'xs falantes de gallego-asturiano y d'asturiano nun poden vivir na súa llingua con normalidá. Nun poden fello porque a pesar da Llei d'Uso inda é difícil comunicarse cuas institucióis asturianas núa llingua que nun seña el castellano (anque dalgún avance hai), inda xs nenxs falantes d'asturiano y gallego-asturiano nun poden recibir a educación na súa llingua y inda hai ben de prexuicios llingüísticos incomprensibles. Por puer sólo un caso d'esta intolerancia que tovía hai na sociedá cuntaréi que vei mui pouco nun conceyo d'estudiantes de Xeografía y Historia da Universidá d'Uviéu toméi a palabra falando en asturiano (¡coi, Moiso, vaya políglota qu'es!), y nun faltóu tempo pra que daquén arrancara col daye daye de "¿puedes hablar en castellano?", a lo qu'úa compañeira (por dicir un algo) que taba xusto delantre meu espetóu sen que ye dera vergonza (y é qu'hai opinióis que deberían darnos vergonza) "es que es la lengua común" (na mía cabeza resonóu COMÚN, COMÚUUUUUN, COMÚUUUUUUUUUUUUUN, como se fora eu úa especie d'intolerante xenófobo), y é que, como dicía el llingüista valenciano Jesús Tuson, “cuando dalguna persona identificada cola identidá llingüística del poder vos diz que la so llingua ye 'de comunicación’, lo que vos quier dicir ye que nun ta gota dimpuesta a comunicase cola vuestra”2. Nin que dicir tén qu'el mero feito de qu'eu falara en asturiano fexo imposible continuar cua xunta, quedando nun segundo llugar el que tía que dicir y sobredimensionándose en qué llingua lo dicía.

Nun quero caer nun victimismo cobarde, sempre desconfiéi dxs que falan dende úa posición d'autovictimización, y nun vou fello eu agora. Tamos mui llonxe d'esa situación dxs nosxs bolxs a xs que pegaban na escola por falar mal, y muito más da situación d'xs bolxs dos nosxs coetanexs irlandesxs a xs que chegaban a cuspir nos autobuses por falar gaélico. Soi perfectamente conscente de qu'a mayoría da xente qu'opta por falar en castellano tén actitudes respetuosas colxs qu'optamos fello noutra llingua, peró inda é necesario un Día das Lletras de carácter marcadamente reivindicativo, pra nun perder de vista que nesta España plurinacional y plural, hai inda sitos unde a singularidá nun se mira del todo con bus oyos, hai inda muito polo que lluitar.

Por eso, como todos os anos, a Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana convocará en Uviéu úa manifestación pola oficialidá del asturiano, á qu'asistiremos dalgúa xente del Eo-Navia pra mostrar el noso apoyo y pra reivindicar tamén a realidá llingüística d'este requeixín. Nun teño del todo claro se esta presencia eonaviega é más el resultao d'úa ermandá innegable dxs que defendemos as dúas llinguas indíxenas d'Asturias (cousa de chufar) ou se é dá más pola inmovilidá (poderíamos dicir incapacidá) que temos na nosa terra de fer actividades propias. Esta manifestación2 acabará na praza del Teatro Campoamor, unde el Academia da Llingua Asturiana feirá el sou acto, nel que s'acoye a D. Nicolás Bartolomé Pérez como novo académico correspondente.

Neste sentido sempre consideréi adecuao, por muitas razóis, qu'a Secretaría Llingüística del Navia-Eo fixera un Día das Lletras en Gallego-Asturiano por separao del Día das Lletras Asturianas. É necesario porque, anque el acto del Día das Lletras del Academia y el da Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana señan dous actos independentes, é evidente que tán estrechamente interrelacionaos, y a manifestación da Xunta reivindica, fundamentalmente, a oficialidá del asturiano. Por outro llao, y más representativo, é qu'anque se ye conceda un espacio nel acto del Academia al gallego-asturiano, trátase d'un acto en asturiano y pral asturiano. Condo falamos de Lletras Asturianas tamos falando de lletras en llingua asturiana, xa que se non sería incomprensible qu'a llingua que más escritores cultivan en Asturias, el castellano, nun tea representada. Por un llao pode resultar inxusto qu'xs cultivadorxs da llingua asturiana teñan que compartir el sou día colxs que cultivan el gallego-asturiano (anque ben sei eu que lo fain de búa gana, pos el ermandá da que falábamos y a solidaridá mutua ta porriba de colquer diferencia de llingua), como tampouco lo é qu'xs cultivadores del gallego-asturiano carezan d'un día propio. Esto nun sólo nun é xusto, senón qu'además nun é eficaz, xa que, por desgracia, el Día das Lletras pasa mui desapercibido nel Eo-Navia. Ben é certo qu'hai úa serie de celebracióis nas escolas pra xs nenxs qu'estudian Gallego-Asturiano, peró nun hai qu'esqueicer que, se ben é un pegoyo fundamental, a reivindicación llingüística y a celebración del gallego-asturiano nun se pode limitar únicamente ás escolas. Nun sólo é qu'xs nenxs aprendan a llingua de sou, é qu'xs grandes tamén podamos aprendella y usalla, que tea presente nos medios, nas institucióis, na vida diaria de todxs.

Estas palabras poden chamar a confusión, non, nun tou nada d'acordo colxs que queren separar a reivindicación dxs deretos dxs falantes d'úa llingua d'Asturias y del outra. A nosa lluita é a mesma, porque as mesmas son as nosas institucióis autonómicas, a mesma é a Xunta Xeneral que tén qu'aprobar a oficialidá das dúas llinguas (se yes queda un pouco que seña de dignidá) y as mesmas son as políticas que sufrimos xs asturianxs de Cuaña y d'Uviéu, por nun falar qu'as mesmas son as nosas reivindicacióis. Defendo, y llanzo dende aquí a proposta á Secretaría Llingüística del Navia-Eo, que se faiga un Día das Lletras en Gallego-Asturiano que nun señan nin subsidiarias das que se fain pral outra llingua d'Asturias nin limitadas ás escolas. Un acto de todxs xs ciudadanxs del Eo-Navia, organizao pol Academia nalgún auditorio del Occidente, equiparable colo que se fai nel Campoamor col asturiano (se ben a diferencia demográfica é evidente). Peró eso nun quita pra dicir que sería ben guapo, y hasta deseable, qu'a xente que defende el gallego-asturiano participara nel Día das Lletras Asturianas, cua xente que defende el asturiano, y éstos fixeran lo mesmo col Día das Lletras en Gallego-Asturiano.

É el mutuo conocemento, dxs que falamos gallego-asturiano, asturiano, castellano, ulof, chino... el que pode fer úa Asturias de ciudadanxs llibres y respetuosxs que nos permita paliar a crecente xenofobia y heterofobia (odio a xs outrxs). Neste punto nun ta de más recordar que precisamente a víspora del Día das Lletras, el xoves 6, ás 20:00h. na Llibreiría Bertrand d'Uviéu (nel CC. Buenavista, conocido como El Calatraba) vei organizarse úa mesa redonda sobre a situación da lliteratura gallego-asturiana y da nosa llingua, porque el conocemento mutuo é a base del respeto y da construcción d'úa sociedá llingüísticamente equitativa, xusta.


1 Aprovetamos pra convocar: Manifestación del Día das Lletras, sale del Estación del Norte (RENFE) d'Uviéu ás 19:00.

2 Tuson, Jesús, Mal de llingües, Araz Llibros, Xixón - 2009 (traducción del catalán d'Hector García Xil).

sexta-feira, 30 de abril de 2010

Revocación da Llei d'Amnistía xa.




Mi tumba no anden buscando
porque no la encontrarán.
Mis manos son las que van de otras tirando,
mi voz, la que está gritando,
mi sueño el que sigue entero,
y sepan que sólo muero,
si ustedes van aflojando,
porque el que murió peleando
vive en cada compañero.

(Nun sei mui ben de quén é el poema, llinlo na revista Gure Liburuak, de Nafarroa, pero dedicámosyo a todxs aquellxs qu'inda buscan as tumbas dxs de sou. A todxs os que tamén buscan a os criminales de guerra y da represión).