quarta-feira, 25 de maio de 2016

Hoi, outra vez.

Vellos medos
pra novos tempos.
E bandeiras que se alzan
tremando al vento,
saludando días nacendo,
chorando noites morrendo.
E un chucho tirado á nada.
Vasoira namorada.

Vellos tempos
e novos medos,
medo al tempo
e as lágrimas non choradas.
E el agonía de repetir
                                repetir
                                         repetir
                                                  repetir
hasta el tedio
que atormenta.

E un soño esqueicido
en metá da noite.
En metá da nada.
En metá da vida
sempre
          sempre
                    sempre
                              sempre
escura
e fría.

You lose.
Outra volta,
you lose.

segunda-feira, 23 de maio de 2016

Pequenas victorias.

Non sentir dolor
condo, 
por vez primeira
cruzo as mías nenías coas túas nenías
sin que me queime el alma,
sin que me treme el alento,
sin que se desfaigan as coradas.

E sentilo
como úa épica victoria.
Úa victoria mía.

sexta-feira, 20 de maio de 2016

El negro da casa.

Se ben é verdade que dende que lin a bibliografía de Malcolm X deixei de mitificar a figura del líder negro dos EUA, non é menos verdade que hai úa cita que sempre me pareceu moi interesante. Este é el relato del negro da casa. El negro da casa entraba en contacto constante coel amo, al revés que el negro das prantaciois. Tíalle moi boa lei al amo, tanto que condo el amo enfermaba lle perguntaba «que foi? estamos malo?». Se a casa del amo prendía lume, el negro da casa arriesgaba a vida se era necesario pra que non queimara a casa del amo.

Desde entós el espresión negro da casa úsase dacondo pra referirse á xente que se preocupa máis pol benestar dos que lle fain mal que pol propio.


E é que desde un tempo a esta parte parece que quixera fer amigos polo ancho el longo del Eo-Navia, a ver se acaban por decretarme persona non grata. Pero conto que hai cousas sobre las que temos que reflexionar urxentemente. Vai ben pouco tempo un amigo colgaba núa rede social el sou esmolemento porque os docentes de Gallego-Asturiano en ben de casos foran incapaces de comunicarse con soltura na lingua que imparten ou de apostrofar correctamente (dende a norma del ALLA, e non esta da MDGA que uso aquí), que xa é daqué particularmente básico. Non en vano, ben de veces falando con maestros de Galego-Asturiano e de Asturiano, vexo que asumen con moita naturalidade que é úa maría na que non lle vas meter moita caña aos nenos que xa vein cansados doutras asignaturas (das de verdade, vaia). Ademáis que al ser úa optativa, e esto é algo que non podemos perder de perspectiva, el posto del docente en moitos casos depende da súa popularidade, de que os nenos se apunten ou non al asignatura... Asumíndose como úa asignatura irrelevante, por parte de moitos padres, da maioría dos centros e, lo que é máis grave, de ben de docentes, a baza da maría é el mellor sistema pra garantizarse un posto máis ou menos estable con nenos apuntándose.

Eu vivo en Uviéu, pero polo que sei nel Eo-Navia a escena é similar a la que me pasou hoi mesmo. Estaba falado cúa nena que está matriculada en Llingua Asturiana e lle pergunto qué sabe dicir en asturiano (fala normalmente en castelán). Ela non é quen a dicirme nada...

— ¿Pero entós? ¿Nun vos deprende nada la maestra?
 — No.
 — ¿Entós qué facéis en clase?
 — Dibujar, y pintar.



Escola de Xarrio (Cuaña). Se nas escolas a lingua propia non é lingua
vehicular, se nin sequera se atende a úa formación real da lingua propia,
cómo pretendemos salvar el idioma?


Imaxino que en clase de Plástica conxugarán verbos... Eso si, a mai (non asturianofalante) convencidísima de que a súa filla ten que saber moitísimo asturiano porque sacou moi boa nota. Esto é, a maestra, seguramente sen especial maldade, é úa negra da casa, úa maestra de asturiano que asume que el asturiano non é necesario realmente pra os nenos de Uviéu e que, pola contra, se poden despexar dibuxando un pouco... Non lle perguntei (faireilo a próxima vez que la vexa), pero imaxino que a maestra falará todo en castelán, algo que é moi moi común. Se ensinas a lingua propia del lugar onde la ensinas... pra qué vas usala como lingua vehicular?

Non son namais os maestros, que ás veces parecen el chivo expiatorio de todos os males das nosas linguas. Ás veces un descubre a persoas especialmente representativas das nosas linguas (como dalgús escritores) afirmando cousas tan particulares e chamadeiras, vindo destos autores, que esto de defender la fala e que non se perda a fala dos nosos avolos pra que non se perda é moi importante, pero sen perxuicio del español. Compréndese que lo folclórico pra dalgús autores das nosas letras está moi ben, pero que naide poide dudar que el castelán é a lingua común e indivisible de todos os españoles.

Non, asina non solo non avanzamos, senón que retrocedemos. Se aquelos dos que deberíamos esperar que fosen a vanguardia da reivindicación lingüística (non creo que seña extraño esperar eso dos autores renomaos dúa lingua minorizada) son os primeiros en difundir a diglosia, el mensaxe de que el el español é máis importante nun mundo globalizado e pra España, que coa nosa lingua non imos lonxe (malotes reintegratas...) e que, fundamentalmente, escribimos como curiosidade e pra que quede constancia del que se falou dalgún día condo xa non se fale... Non, todo parece indicar que nin docentes, nin escritores, nin moitos militantes tein especial esfouto en que se poda fer, realmente, vida normal na nosa lingua (poñédele xa el nome que querades), sinón que queren manter úa sorte de status quo con condiciois amelloradas, onde se retule todo bilingüe pra visibilizar al turista a nosa fala peculiar e haxa moitos certames literarios dúa lingua que despois pode, perfectamente, ter úa situación subsidiaria del castelán, que é a lingua unificadora de verdade...

Si, somos negros. Sí, somos defensores de linguas minorizadas, pero despois asumimos el papel del negro da casa e perguntámoslle al amo cómo nos atopamos... Poñemos especial esfouto en non fer sentir fora de lugar a ese castelanofalante que despois de anos e anos vivindo na nosa terra non quer aprender a lingua da terra na que vive, al que diz que é úa falta de respeto que falemos galego delantre dél (pero falar castelán non é falta de respeto), e nunca, nunca, imos incomodar a ningún funcionario mandando un texto en outra lingua que non seña castelán...

Se os que debíamos de ser a vanguardia da reivindicación lingüística somos el negro da casa... Que non podemos esperar del resto da población? El verdadeiro misterio é que levemos un lustro del século XXI e non morrera a lingua.

quinta-feira, 19 de maio de 2016

Letras galegas.

Vivir nun país con máis dúa lingua nacional ten cousas chamadeiras. Úa delas é ver aos falantes de galego-portugués de Asturias celebrando el Día das Letras Asturianas (onde entendemos que letras asturianas son las que se escriben en lingua asturiana, non las que se escriben en Asturias, pois non se festexan nin por parte da Consellería nin del ALLA as letras en lingua castelana que se producen en Asturias). Outra delas é que nel país vecín celebren el día das súas letras, que son tamén as nosas, anque este feito pase completamente despercibido deste lado da lende.

Celebraron os galegos vai un par de días (el 17 de maio) el Día das Letras Galegas, letras da lingua que compartimos nel Eo-Navia asturiano. Pena penísima que igual que houbo úa representación eonaviega en Uviéu polas Letras Asturianas non la houbera en Santiago, anque ben é verdade que a presencia eonaviega en Uviéu (é dicir, a presencia organizada, baxo úa pancarta común pral Eo-Navia asturiano) vai tempo que ven sendo anecdótica.

Úas Letras Galegas que, como a propia normalización e normativización da lingua galega en Galicia, foron particularmente galegocéntricas, elo é, basadas esclusivamente en Galicia e non en todas as terras galegofalantes (ou al menos as terras galegofalantes del Reino de España, xa que doutro lado do Miño a lingua galego-portuguesa é a lingua de estado, non cuestionada, la del poder).


Un galegocentrismo das Letras Galegas que pode ser discutido, e que parece que está sendo discutido precisamente dende fóra de Galicia, dende El Bierzo galegofalante. Non convén esqueicer que esiste un amplo Bierzo asturianofalante, que tampouco é que teñan ningún tipo de presencia nas Letras Asturianas, tamén escesivamente asturianocéntricas, hasta el punto que ten mellor acomodo (e é un dicir) os galegofalantes de Asturias que os asturianofalantes de fóra de Asturias. Dende este Bierzo galegofalante é dende onde sale úa proposta ben interesante, la de dedicar el próximo Día das Letras Galegas a un autor berciano, Antonio Fernández Morales. Úa proposta que, é de esperar, que en Asturias (nel conxunto de Asturias, en xeral, na Asturias galegofalante en particular) non terá ningún tipo de repercusión, por non dicir que é posible que as forzas vivas desta nuestra región se poñan en pé de querra por causa desta decisión, caso que a RAG tuvera a ben tomar. 

Persoalmente teño que reconocer a mía inorancia e que non conozo nada da figura de Fernández Morales, pero tamén que me parece úa magnífica idea que se conmemoren as Letras Galegas con un autor non galego e, con elo, reconózase el importancia del galego del resto del Reino de España (que dende Galicia tan desacertadamente chaman mui ben de veces galego estremeiro, volvendo al galegocentrismo). Que ademais a proposta salia dende El Bierzo e non dende Santiago é algo que ten a súa relevancia.

A conta dúa conversación nun desos denostados foros nos que case todo el mundo participamos de forma profusa, recuperei del canto da memoria este artículo de Aline Fração sobre a lusofonía e un novo concepto de lusofonía que ela chama (parafraseando a outro autor angolano, Pepetela, galeguia). Gran parte del argumentario non podo compartilo, sobre todo tendo en conta que as linguas propias de Angola son outras, non el galego-portugués, pero si que chama el atención ese interés dúa lusofonía que non xire en torno a Portugal (en realidade xa non xira, é Brasil quen ten todas as de partir el bacalao), e por outro lado ten el interés de incluir na lusofonía/galeguía as variedades galegoportuguesas que por distintas razois escribimos doutro xeito (fundamentalmente porque estamos marcados pol castelán como lingua-teito) e que ademais se falan en territorios que non configuran un estado soberano. Neste caso Fraço fala namais de Galicia, supoño que por desconocemento da realidade de Asturias, El Bierzo, el País Leonés ou Estremadura, pero en colquera caso todos estos territorios temos varias cousas en común, atopámonos apartados da lusofonía, formamos parte del Reino de España (que casualidade, non?) e temos os nosos deretos lingüísticos (outra gran casualidade) nel silencio del esqueizo nun estado que ten como máxima el imposición del castelán como lingua común (insisto, habería que ver qué pasa col galego-portugués en Angola frente al quibundo ou el quicongo, el cucaña ou colquera das outras linguas africanas que se falan en Angola). Se Aline Fraço non quería úa lusofonía demasiado dependente de Portugal, nós non podemos querer úa galeguía demasiado dependente de Galicia, demasiado galegocéntrica, pois queremos poder falar e vivir en galego dende as nosas identidades e queremos úa relación col resto dos territorios galegofalantes que non pasen necesariamente por Galicia e que non teñan un solo país como eixe. Quiciabes un paso primeiro poda ser que el Día das Letras Galegas llo dediquen a un berciano, quiciabes a presencia asturiana os 17 de maio en Santiago (porque non queremos xirar en torno a naide, pero el Día das Letras Galegas convócase, exactamente igual que lo que pasa col Día das Letras Asturianas, núa cidade concreta). Quen sabe se a primeira vez que militantes asturianos del Eo-Navia se desplacen á capital galega a manifestarse seña coa dedicatoria del Día das Letras a un autor berciano... Iba ser ben guapo de ver, úa construcción da galeguía que superase el discurso de «úa lingua úa nación» e, al tempo, el de «a fala del meu lugar que non se parece a nada del mudo mundial». En definitiva, se en Uviéu nos manifestamos pol noso espacio pra séremonos asturianos anque non falemos asturiano, en Santiago poderíamos manifestarnos pol noso espacio pra séremonos galegofalantes anque non séñamos galegos.

Quiciabes un xeito realista e apegado á terra por apostar pol reintegracionismo, pol internacionalismo, pola lingua e pola xente. Quiciabes un xeito de seguíremonos sendo «nosoutros colos outros».



Antonio Fernández Morales, autor
berciano proposto pral Día das Letras
Galegas 2017. foto de Praza Pública.

segunda-feira, 16 de maio de 2016

Cochos.

Hoi é 16 de maio de 2016.
Máis nada.
Non hai lúas medrando
nun célo baleiro,
nin ameiceres núa mañá
bañada en napalm.

Ás veces,
chámame el que quiras
(qué saberás tu),
bañaría en napalm
todos os tous días.

Hoi é 16 de maio de 2016.
Máis nada.
Un día como outro colquera
pra botar as coradas mías aos cochos.

Ben pensado,
levo un puto ano
botándolle aos cochos as mías coradas.
E é que,
falemos claro,
hai cochos de dúas patas.


Hoi é 16 de maio de 2016.
Máis nada.
Un día como outro colquera
pra esqueicer irmás
                            noites
                                    silencios.
Un día como outro colquera
pra matar lúas
                    ollos
                          cochos.
Todos os cochos que levan coméndome as coradas
úa larga eternidá.
Hoi é 16 de maio de 2016.
Un día como outro colquera
pra bañar todas as túas mañás
en napalm.

E é que, 
anque seña por úa puta vez,
babo porque seña outro el cocho que colgue
aberto en canal.

E devolverte,
xusticia obriga,
todos os tous silencios
                               desprecios
                                             odios.

Hoi namáis quero respirar napalm.
Meterme úa puta raia de napalm
e romper en choro el meu odio.
Escapar.
Al fin.

Xa empeza a repuname un pouco todo este cheirume a cocho.

sábado, 14 de maio de 2016

A cegueira de Polifemo.



«Naide deixoume cego!»
berrou tolo Polifemo.
«Naide deixoume cego!»
(que non é lo mesmo
que «naide me deixou cego»).
Naide
       Naide
              Naide
cegou al patarico cego.
Naide
       Naide
               Naide
lle espetou úa estaca
nel único ollo
pol que vía un mundo tolo.
Naide
       Naide
              Naide
apagou a luz al papador de homes.
Naide
       Naide    
              Naide
al papador de mulleres
que contaba
iluso
comerte
a pouco
          e a pouco,
palmo
       a palmo
cada pedacín de pel sedosa
coa lingua que morde
                              que chucha.

Naide
       Naide
              Naide
me deixou mudo
                       xordo
                               tolo.
Naide,
berro al mundo,
aos meus irmaos.
Naide,
berro
berrando tou nome
sen pronuncialo.

Naide me deixou cego,
pero ver,
non vexo.

domingo, 8 de maio de 2016

Tres caralladías.

Vida.

A vida é un soño
desos que soñas
que soñas
nun metasoño.
Un pequeno pesadelo
fugaz,
curtio
como un suspiro.

E abrazar tous ollos
coas mías lágrimas,
coas túas lágrimas
os meus ollos
é úa pequena tolura
que fainos sentir
                         mentir
menos solos.


E que sei eu?

E que sei eu
conto de todo esto
é verdade,
conto un soño,
úa mentira,
úa ilusión
das de Anthoni Blake.

E que sei eu
se son tous ollos los que brillan
ou los meus que queren ver
por úa vez
guapura
nun mundo estéril
                           seco
                                 ermo.

E que sei eu
se estou esperto
ou dormindo.

Suicidio.

Pechar os ollos todas as noites
é un xeito curioso de suicidio,
de liberación.
É un xeito curioso de tirarse
sen corda
pola ponte da tolura
e caer
        caer
             caer
aos abismos oníricos
pra espertar
desta tolura
de ter
os ollos abertos.

sexta-feira, 6 de maio de 2016

Todas as putas da noite.

Dormir
todas as putas noites
na única compaña
da mía soledá.

Espertar
todas as putas da noite
as pasiois del espíritu,
de corazois choramiqueiros
que recuperan,
milagre!
el sangre para later,
pra volar.

Non pensar,
nin úa sola vez
nel que se fai ben,
nel que se fai mal.
E deixar que os Infernos
                                      (tantos como sesos
                                                                   como sexos)
te coman pouco a pouco
en cada soño
dos que se soñan
esperto.

Berrar en silencio
e abrazar a tibieza
espida.
E chorar.

Todas as putas noits
todas as putas da noite
pergúntanme nas vidallas
por que
           por quen
choro;
por que
           por quen
río.

Todas as putas noites
as putas todas da noite
métenseme nas vidallas
                                    nas coradas
pra contarme
en silencio
por que
           por quen
ríen;
por quen
             por que
choran.

E río
       choro
con elas.